Rozmiary oraz waga urządzeń, z których korzystamy na co dzień (np. smartfony, tablety czy laptopy) stają się coraz mniejsze – a jednak z każdym rokiem generujemy coraz więcej ton elektroodpadów. Według UN global waste monitor 2020, w 2019 roku wyprodukowaliśmy 53.6 milionów ton elektrośmieci. Ten sam raport przewiduje, że do 2030 roku ta liczba wzrośnie do zawrotnych 74 milionów! Oznacza to, że elektroodpady są najszybciej rosnącym strumieniem odpadów na świecie. Skąd się wzięła ta tendencja? Co możemy zrobić, aby zapobiec temu gwałtownemu przyrostowi?
Czym są elektroodpady?
Na sam początek drobne przypomnienie – elektroodpady to stare, niepotrzebne lub zepsute sprzęty elektryczne i elektroniczne, często określane mianem ZSEiE. Jak je rozpoznać? Po tym, że działają na prąd pochodzący z baterii lub bezpośrednio z gniazdka elektrycznego. Do tej grupy zaliczamy sprzęty RTV, duże i małe AGD, sprzęt komputerowy, sprzęt oświetleniowy(w tym świetlówki i oświetlenie LED), zabawki, termometry elektroniczne, ciśnieniomierze i wiele innych. Niezwykle istotne jest aby elektrośmieci trafiły do prawidłowych punktów zbiórki, a nie do pojemnika na odpady zmieszane, czy plastik i tworzywa sztuczne. Dlaczego? Ponieważ mogą zawierać substancje niebezpieczne, stanowiące zagrożenie dla środowiska w przypadku ich nieprawidłowej utylizacji. O tym, gdzie możesz oddać swoje zużyte sprzęty, przypomnimy w dalszej części artykułu.
Nadmierna konsumpcja jako powód wzrostu ilości elektroodpadów
Powróćmy teraz do głównego pytania – dlaczego produkujemy tak dużo elektroodpadów? Odpowiedź jest prosta. Choć powinniśmy wyrzucać jedynie urządzenia nienadające się do dalszego użytku, to w rzeczywistości wygląda to zupełnie inaczej. Otóż żyjemy w czasach szybko rozwijającej się technologii. Co roku na rynku pojawiają się nowe modele telefonów, komputerów, telewizorów itd. – i co roku znajdują się konsumenci, którzy kupują nowy sprzęt skuszeni atrakcyjniejszym wyglądem, funkcją czy dobrą ceną, pomimo tego, że ich urządzenia są wciąż sprawne. Może i Tobie się to zdarza? Co się wtedy dzieje ze starym modelem? Cóż…przeważnie zostaje zachomikowany w jakiejś szufladzie i nigdy już nie zostaje użyty. Potwierdza to badanie, które niedawno zrealizowała dla nas agencja badawcza Zymetria. Aż 64% respondentów wskazało w nim, że magazynuje zużyty sprzęt elektryczny lub elektroniczny w swoich domach, zamiast oddać go do recyklingu.
Wybieramy ilość, a nie jakość.
Prawdą jest, że na rynku możemy znaleźć wiele sprzętów elektrycznych i elektronicznych słabszej jakości ale w dobrej cenie. Niestety, właśnie takie urządzenia są bardziej podatne na awarie oraz szybsze zużycie. Ich potencjalna naprawa może okazać się niemożliwa przez brak części zamiennych lub nawet przerosnąć koszty zakupu. W konsekwencji produkt szybciej wyląduje w koszu, a my znowu będziemy zmuszeni do kupna nowego sprzętu. Często nie uczymy się na błędach i ponownie wybieramy urządzenie tańsze i jednocześnie słabej jakości – w taki sposób nie tylko nie oszczędzamy, ale i produkujemy odpady, których moglibyśmy uniknąć . Czy nie lepiej zainwestować i przykładowo kupić droższy telefon o znacznie dłuższym cyklu życia i z możliwością naprawy?
Dodatkowo coraz więcej gadżetów zawiera w sobie elektronikę – na przykład grające kartki świąteczne, świecące kapelusze lub uszka królicze, które można kupić na straganach festynowych czy nawet grające i świecące nocniki dla dzieci. Produkty te są chętnie kupowane, a następnie szybko się psują lub krótko z nich korzystamy i stają się odpadem. Nie pomaga na pewno fakt, że wiele osób wyrzuca je razem z innymi odpadami, ponieważ nie zdaje sobie sprawy, że są to elektrośmieci. Może warto ograniczyć lub całkowicie zrezygnować z zakupu tanich świecidełek, które nie są nam niezbędne, a ich produkcja i utylizacja obciąża naszą planetę?
Jak możemy powstrzymać gwałtowny przyrost elektroodpadów?
Aby zapobiec gwałtownemu przyrostowi elektroodpadów, musimy zacząć działać sami. Przede wszystkim warto wydłużać życie posiadanych przez nas sprzętów do maksimum. Jak to zrobić? Jeśli posiadasz w domu nieużywane już urządzenia elektryczne i elektroniczne, które wciąż działają - sprzedaj je lub oddaj osobie, która jeszcze z nich skorzysta. W miarę możliwości oddawaj szwankujące sprzęty do naprawy, a jeżeli już naprawdę musisz kupić nowe – zainwestuj w jakość!
Pamiętaj o tym, jak ważny jest recykling elektroodpadów. Nie chomikuj sprzętu, bo w ten sposób blokujesz odzysk surowców wtórnych (takich jak: miedź, stal, aluminium, tworzywo sztuczne, szkło, czy nawet srebro i złoto). Nie wyrzucaj także sprzętów elektrycznych i elektronicznych wraz z innymi odpadami. Ważne jest, aby elektrośmieci trafiły do odpowiednich punktów zbiórki. Czyli gdzie? Są to na przykład:
- PSZOK (Punkt Selektywnej Zbiórki odpadów Komunalnych w Twojej gminie),
- Pojemniki na elektroodpady pojawiające się na ulicach coraz większej ilości miast,
- W sklepie podczas zakupu nowego modelu (1:1)*
- Przy odbiorze nowego modelu z dowozem do domu (1:1)*.
Już tak proste działania mają realny wpływ na środowisko! Wydłuż życie sprzętów elektrycznych i elektronicznych do maksimum i pamiętaj, że nawet drobne zmiany w Twoich nawykach mogą pozytywnie wpłynąć na kondycję naszej planety.
A jeżeli chcesz dowiedzieć się co na temat elektroodpadów wiedzą Polacy, zapraszamy do zapoznania się z naszymi najnowszymi badaniami.
*1:1 oznacza sprzęt tego samego rodzaju, pełniący tą samą funkcję, w tej samej ilości np. kupując nową szczoteczkę elektryczną mamy prawo starą szczoteczkę elektryczną oddać sprzedawcy, a on ma obowiązek bezpłatnie ją od nas przyjąć.