Jest piękne słoneczne popołudnie, a Ty marzysz o orzeźwiającym łyku wody. Udajesz się do pobliskiego sklepu, kupujesz butelkę, odkręcasz ją i …. w tym momencie zakrętka ląduje na Twoim nosie. Brzmi znajomo? A może… zabierasz butelkę do auta, bierzesz łyka, zakręcasz ją i kładziesz na siedzeniu obok. Po chwili okazuje się, że źle dokręcona nakrętka spowodowała małą powódź w Twoim aucie. Frustrujące, prawda?
O co chodzi z tymi nakrętkami?
Powyższe sytuacje to tylko przykłady tego, z czym mierzymy się w świecie nowych regulacji. Pomyślisz „Było dobrze, po co to zmieniać?”. Z perspektywy codziennego użytkowania rzeczywiście może to być irytujące, ale musisz wiedzieć, że za każdą dużą decyzją kryją się konkretne powody. Przyjrzyjmy się bliżej, co kryje się za tymi zmianami i jakie korzyści mogą one przynieść.
Zacznijmy od początku – dlaczego akurat nakrętki?
Nakrętki z uwagi na swoją wielkość zaliczają się do frakcji drobnej. Oznacza to, że nawet jeśli trafią do żółtego kosza na metale i tworzywa sztuczne, nie zostaną poddane recyklingowi. Dzieje się tak, ponieważ maszyny sortujące odpady nie są w stanie ich wykryć. Nie wynaleziono bowiem na tyle skutecznej i ekonomicznej technologii, która pozwoliłaby na ich sortowanie. Problem z ich odzyskiem sprawia, że trafiają na wysypisko śmieci bądź, co gorsza, do oceanów i na plaże.
Plastik zagrożeniem dla życia?
Plastik, który został bądź zostanie wyprodukowany, nie znika z natury. Ulega rozpadowi na mikroplastik, który przedostaje się do ekosystemu i łańcuchów pokarmowych zwierząt morskich. Ssaki morskie, żółwie, ptaki i ryby często mylą plastik z pokarmem, co może prowadzić do niedrożności przewodu pokarmowego, uszkodzeń narządów, a nawet śmierci. Spożywając ryby i inne zwierzęta morskie, narażamy się na przenikanie mikroplastiku do krwiobiegu, co również stanowi poważne zagrożenie dla naszego zdrowia i życia.
Ponadto prowadzone na świecie badania pokazują, że nakrętki plastikowe plasują się wysoko na liście najczęściej znajdowanych przedmiotów, które zaśmiecają plaże. W raporcie The North Sea Fundation na temat śmieci na plażach z 2017 roku możemy znaleźć informację, że średnio co 100 metrów znajduje się 19 zakrętek od butelek. [1] Wyniki przeprowadzonej analizy pokazują, że 84% śmieci na plażach jest wykonana z plastiku, a 50% wszystkich śmieci stanowią plastikowe przedmioty jednorazowego użytku. [2]
Unia Europejska na ratunek planecie?
W odpowiedzi na rosnące problemy w czerwcu 2019 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły tzw. Dyrektywę Plastikową (SUP – Single Use Plastics), która z dniem 1 lipca 2024 r. nakłada na producentów obowiązek przytwierdzenia plastikowych nakrętek do butelek i kartonów na napoje do 3 litrów. [3] W efekcie większa ilość wyprodukowanego plastiku będzie mogła zostać poddana recyklingowi. Przytwierdzone nakrętki stanowią tylko jeden z filarów strategii Unii Europejskiej. Głównym założeniem Dyrektywy jest zmniejszenie wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko z naciskiem na gospodarkę wodną oraz wspieranie rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym. W ramach tych działań od 2025 r. butelki PET na napoje będą zawierały co najmniej 25%, a od 2030 r. co najmniej 30% tworzyw sztucznych pochodzących z recyclingu*.
*obliczane jako średnia dla wszystkich butelek PET wprowadzonych do obrotu na terytorium danego państwa członkowskiego
Koniec ze zbiórkami charytatywnymi?
Obraz kosza w kształcie serca jest w Polsce popularnym widokiem. Wielu z nas chętnie angażuje się w akcje przekazywania zakrętek na cele dobroczynne. Nowe wymogi Unii Europejskiej mogą wzbudzać obawy związane z kontynuacją takich zbiórek. Jednak czy dyrektywa SUP rzeczywiście eliminuje możliwość zbiórek charytatywnych? Na chwilę obecną prawo tego nie zakazuje, jednak zmiany technologiczne znacznie utrudniają oddzielenie zakrętki od butelki. Możemy się zatem spodziewać, że w konsekwencji zbiórki staną się coraz mniej popularne.
Wyzwanie dla producentów
Największa bolączka w związku z nowymi obowiązkami dotyka producentów, którzy muszą dołożyć wszelkich starań, aby linia produkcyjna spełniła wymagania regulacyjne. Wszelkie opakowania na napoje, które zostały wyprodukowane przed 1 lipca 2024 r., mogą być sprzedawane do wyczerpania zapasów. Konieczne jest jednak, aby zostały wprowadzone do obrotu przed wejściem w życie ustawy.
Odrywać czy nie?
Odrzucone w niewłaściwy sposób nakrętki łatwo mogą trafić do środowiska naturalnego. Stanowią ogromne zagrożenie dla ludzi i zwierząt, dlatego tak ważny jest odpowiedni recykling. Proste zmiany w naszych codziennych nawykach mogą uchronić życie wielu istot i zredukować ilość zanieczyszczeń. Warto pamiętać, że każdy, nawet najmniejszy krok ma znaczenie. Zachowując nakrętki na butelkach dbamy o planetę – nasz wspólny dom.
[1] Boonstra, M.; van Hest, F. The Plastic Bottle Cap Report. Findings of the First Survey into Plastic Bottle Cap Pollution on Beaches in The Netherlands. 2017
[2] https://joint-research-centre.ec.europa.eu/jrc-news-and-updates/stemming-tide-beach-litter-2018-09-25_en dost.: 2.08.2024
[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32019L0904 dost.: 2.08.2024