Toaleta to nie śmietnik - niby wszyscy to wiemy, ale z jakiegoś powodu wrzucamy tam nawilżane chusteczki dla niemowląt, patyczki do uszu, nitki dentystyczne czy wkładki higieniczne. Jeśli myślisz, że może się to skończyć zatkaniem rur kanalizacyjnych - nie jesteś w błędzie. Ale czy wiesz, że problem z tego typu odpadami jest dużo większy i dotyka środowiska wodnego, a nawet… Twojego zdrowia?
Awarie w sieci kanalizacyjnej to dodatkowe koszty, które wrócą w postaci podwyżki rachunków za odprowadzanie nieczystości. Niestety, wyrzucanie plastikowych odpadów do sedesu ma jednak dużo groźniejsze konsekwencje, niż samo uszczuplenie naszego portfela.
Skąd plastik w sedesie?
Zaraz, zaraz - jakie plastikowe odpady? Otóż chusteczki dla niemowląt, do twarzy, do czyszczenia mebli bardzo często są wykonane ze sztucznej włókniny, czyli np. z PET, dlatego nie rozpadają się w kanalizacji. Za to stanowią źródło tzw. białych włókien, czyli mikroplastiku, który trafia do środowiska wodnego. Badania pokazują, że ponad 60% dostępnych na rynku produktów tego typu nie posiada żadnej informacji o możliwościach ich utylizacji lub występujące na nich oznaczenia wprowadzają konsumentów w błąd. Dlatego najbezpieczniej do sedesu nie wrzucać absolutnie nic poza papierem toaletowym lub chusteczkami z wyraźnym oznaczeniem informującym o możliwości wyrzucenia do sedesu.
Mikroplastik w środowisku
Co się dalej dzieje z mikroplastikiem, który uwolnił się ze sztucznych włókien wyrzuconych do ubikacji? Moglibyśmy powiedzieć że większość mikroplastików jest skutecznie zatrzymywana na etapie oczyszczania ścieków. Jednak duża część z tych zatrzymywanych cząstek gromadzona jest w osadach ściekowych, które następnie wykorzystywane są w rolnictwie. Szacuje się, że rocznie na grunty rolne trafia od 4 do 5 ton osadów ściekowych, w ten sposób również mikroplastik trafia do gleby i wymywany jest dalej do wód powierzchniowych, a także przenoszony jest przez wiatr - tłumaczy pani dr inż. Edyta Łaskawiec z Katedry Biotechnologii Środowiskowej Politechniki Śląskiej.
W procesie degradacji tworzywa sztuczne tracą barwę czy inne właściwości, a wraz z nimi uwalniają do środowiska szkodliwe związki chemiczne. To jednak nie koniec problemu, bo stają się również pożywką dla mikroorganizmów, w tym różnego rodzaju patogenów. Duże odpady zabijają zwierzęta, które zaplątują się w plastik i nie mogą żerować lub nawet od razu się duszą. Szacujemy dziś, że w wyniku zanieczyszczenia mórz i oceanów ucierpiało 690 różnych gatunków organizmów wodnych, przy czym głównymi winowajcami są odpady z tworzyw sztucznych (92%)1.
Mikroplastik w pożywieniu a nasze zdrowie
Mikroplastik pojawia się w soli morskiej czy w mięsie ryb i skorupiaków, tymczasem ryby i owoce morza to główne źródło białka zwierzęcego dla 1,4 miliarda ludzi na świecie. Co więcej, mikrodrobinki tworzyw sztucznych trafiają również do wody.
Ma to wpływ na nasze zdrowie, bo kiedy mikroplastik staje się wystarczająco mały, może dostać się do tkanek obwodowych i układu krążenia, co może prowadzić do stanów zapalnych. Kilka badań na gryzoniach i ludziach potwierdziły również niekorzystne oddziaływanie mikroplastików na ich system odpornościowy. Cząstki tworzyw sztucznych mogą zaburzać transport żelaza w naszej krwi, powodować stres oksydacyjny, a więc zwiększać ryzyko stanów zapalnych, powodować rozregulowanie gospodarki hormonalnej i zaburzenia endokrynologiczne.
Co na pewno nie powinno trafić do sedesu?
Oprócz wspomnianych chusteczek nawilżanych, nie wrzucajmy tam również:
- tłuszczów, olejów i jedzenia
- środków higienicznych
- ręczników papierowych czy chusteczek higienicznych
- leków
- włosów
- nici dentystycznych
- papierosów czy filtrów papierosowych
- owijek z żywności
- zakrętek, wieczek
- foliówek
- prezerwatyw
- gumy do żucia.
Każdy z powyższych odpadów stanowi zagrożenie dla środowiska, w którym sami żyjemy. Leki oddajmy więc do apteki, roślinne resztki jedzenia wrzućmy do brązowego pojemnika na bioodpady, a resztki odzwierzęce i pozostałe odpady umieśćmy w czarnym pojemniku na odpady zmieszane.
Plakat edukacyjny do pobrania
W ramach publicznej kampanii edukacyjnej dotyczącej postępowania z odpadami opakowaniowymi i ich wpływie na środowisko wodne, poprosiliśmy rysowniczkę, Luizę Kwiatkowską o przygotowanie plakatu. Możesz go pobrać, wydrukować i wywiesić w swoim miejscu pracy lub na klatce schodowej. Pomożesz w ten sposób budować świadomość zagrożeń płynących z wyrzucania odpadów do ubikacji.
Więcej przeczytacie w artykułach:
1. The role of wet wipes and sanitary towels as a source of white microplastic fibres in the marine environment: https://doi.org/10.1016/j.watres.2020.116021
2. Investigations into wastewater composition focusing on nonwoven wet wipes: https://doi.org/10.4467/2353737XCT.17.010.6107
3. Ecotoxicological Assessment of Microplastics in Freshwater Sources—A Review: https://doi.org/10.3390/w13010056
4. Microplastics with adsorbed contaminants: Mechanisms and Treatment https://doi.org/10.1016/j.envc.2021.100042
5. Factors Impacting Microplastic Biofilm Community and Biological Risks Posed by Microplastics in Drinking Water Sources https://link.springer.com/article/10.1007/s11270-022-05649-y
6. Plastic pollution fosters more microbial growth in lakes than natural organic matter https://www.nature.com/articles/s41467-022-31691-9
7. Occurrence, sources, human health impacts and mitigation of microplastic pollution https://doi.org/10.1007/s11356-018-3508-7
8. Micro (nano) plastic pollution: The ecological influence on soil-plant system and human health https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.147815
9. Fate of microplastics in the drinking water production https://doi.org/10.1016/j.watres.2022.118790
10. Microplastics in drinking water: a macro issue https://doi.org/10.2166/ws.2022.189
11. Plastic pollution in water ecosystems: A bibliometric analysis from 2000 to 2020 https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.127946
12. Ecology of the plastisphere: https://www.nature.com/articles/s41579-019-0308-0
13. Community structure and functional diversity of the plastisphere in aquaculture waters: Does plastic color matter?: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969720336020
14. A roadmap for a Plastisphere: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025326X21003568
15. Current research trends on micro- and nano-plastics as an emerging threat to global environment: A review https://doi.org/10.1016/j.jhazmat.2020.124967
16. Phthalate toxicity mechanisms: An update https://doi.org/10.1016/j.cbpc.2022.109498
17. Biodegradable microplastics (BMPs): a new cause for concern? https://doi.org/10.1007/s11356-021-16435-4
18. High levels of microparticles release from biodegradable polylactic acid paper cups compared with polyethylene-lined cups https://doi.org/10.1016/j.cej.2023.143620
1 Investigations into wastewater composition focusing on nonwoven wet wipes: https://doi.org/10.4467/2353737XCT.17.010.6107