Jak opakowania szkodzą środowisku?

Karton, puszka czy butelka porzucone na łonie natury… Co się właściwie dzieje z opakowaniami, kiedy się rozkładają? Czy rzeczywiście możemy z czystym sercem zakopać pudełko w ziemi, bo “to tylko drzewo”? Zobacz, jaki wpływ na środowisko mają odpady opakowaniowe.

Z czego to jest zrobione?

Żeby zrozumieć, co się zadzieje z odpadem, musimy wiedzieć, z czego jest on zrobiony, a możliwości jest dużo. Przyjrzyjmy się więc bliżej opakowaniom, które często lądują na ziemi.

Butelka czy słoik są wykonane ze szkła sodowego, czyli połączenia piasku kwarcowego, sody, wapienia i dodatków mających na celu np. wybarwić szkło czy je zmącić. Posiadają zwykle metalowe nakrętki, które są powleczone tworzywem sztucznym.
Puszki po napojach czy konserwach składają się z aluminium lub stali powleczonych powłoką barierową chroniącą przed migracją metalu do pokarmu. Zazwyczaj używa się do tego celu żywicy epoksydowej, rzadziej żywicy akrylowej. Nadruki na tych opakowaniach bazują na żywicach polimerowych.
Kartony powstają z włókien celulozowych, a także skrobi i kleju na gorąco (który jest plastikiem). Dodaje się do nich również różnego rodzaju środki klejące, lubrykanty czy nawet tzw. biocydy, czyli związki do zwalczania organizmów żywych, które mogłyby dobrać się do zawartości pudełka. Co ciekawe, karton do płynnej żywności zawiera dodatkowo plastik LDPE oraz aluminium, ale nie zawsze – istnieją też takie opakowania, które nie mają w sobie tego metalu, a wykorzystywany w nich plastik pochodzi z… zasobów odnawialnych.
Opakowania z tworzyw sztucznych to przede wszystkim plastik w rodzaju: PET, LDPE, HDPE oraz PP czy PS (polistyren). Zawierają dodatki, takie jak stabilizatory, środki barierowe, klaryfikanty, barwniki czy katalizatory reakcji.

Jakie substancje trafiają do środowiska?

Wiemy już, że karton to nie tylko drzewo, więc jak łatwo się domyślić, rozłożenie takiego pudełka nie będzie obojętne dla środowiska. Wszędzie, gdzie dodano tworzywa sztuczne, czy to w postaci nadruków, klejów czy powłok uszczelniających, w trakcie rozkładu pojawi się mikroplastik, a także substancje nadające opakowaniom dodatkowe właściwości. Te ostatnie w teorii nie powinny wywołać szkód, ale, niestety, wiele z nich nie zostało przebadanych. W przeciwieństwie do innych mikroplastików, ten z opakowań metalowych dodatkowo zawiera bisfenol A, który na skutek rozkładania się powłoki będzie toksyczny dla człowieka.

Co się dzieje z mikroplastikiem?

Mikroplastik stanowi trwałe zanieczyszczenie gleby, którego nie da się usunąć. Ten o małych rozmiarach (lub nanoplastik) może przenikać przez tkanki roślin wywołując stres oksydacyjny i ograniczać ich wzrost. Co więcej, sami zjadamy go w roślinach jadalnych, co sprawia, że jesteśmy narażeni na kontakt ze związkami wpływającymi na nasz układ hormonalny, takimi jak bisfenol A czy ftalany, a także możemy cierpieć na stany zapalne wywołane cząsteczkami plastiku, które w odpowiednio małym rozmiarze trafiają do naszych tkanek obwodowych i układu krążenia.

“Szkło i metale w trakcie rozkładu są chemicznie obojętne dla środowiska, ale to wcale nie znaczy, że nie szkodzą, bo butelki stanowią pułapkę dla owadów, a potłuczone szkło albo ostre krawędzie puszki mogą ranić zwierzęta” – powiedział dr inż. Przemysław Poszwa, który na co dzień zajmuje się mierzalną stroną ekologii. – “Natomiast każde opakowanie zawiera plastik w jakiejś formie, a to już są konkretne zanieczyszczenia szkodzące naszemu zdrowiu i środowisku. Dlatego pamiętajmy o właściwym obchodzeniu się z odpadami.”

Segreguj odpady!

Już wiemy, dlaczego odpady nie powinny trafić do środowiska, gdzie zaszkodzą wszystkim organizmom żywym, włącznie z nami. Ale musimy też pamiętać, by je odpowiednio posegregować na 5 frakcji, aby mogły zostać poddane recyklingowi w zakładzie przetwarzania. A zatem:

szkło opakowaniowe (butelki, słoiki) wrzucajmy do zielonego pojemnika,
opakowania z tworzyw sztucznych, opakowania ze stali i aluminium (np. puszki po konserwach czy napojach) oraz kartony po płynnej żywności wrzucajmy do żółtego pojemnika, a
kartony i pudełka papierowe wrzucajmy do niebieskiego pojemnika.

Więcej na ten temat znajdziecie w artykułach:

[1] https://www.sciencedirect.com/topics/chemistry/soda-lime-glass

[2] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S030438941730763X

[3] https://nobelusuniversity.com/2023/08/03/choosing-materials-for-flexible-packaging/

[4] https://ilpra.co.uk/packaging_machine/pet-pe-meat-trays/

[5] https://epoxy-europe.eu/spotlight/epoxy-coatings-in-food-cans-preserving-life-for-long/

[6] https://eko-logicznie.com/fakty-i-mity/bisfenol-a-historia-prawdziwa/

[7] https://www.fefco.org/lca/data

[8] https://eko-logicznie.com/innowacje/pure-pak-ekologiczny-tetra-pak/

[9] https://eko-logicznie.com/teoria/biodegradowalnosc-i-kompostowalnosc-w-praktyce-co-sie-dzieje-z-folia-po-3-latach/

[10] https://eko-logicznie.com/fakty-i-mity/emisja-gazow-cieplarnianych-z-plastiku/

[11] https://www.mdpi.com/2304-8158/12/18/3364